Η κολύμβηση αποτελεί μια προσφιλή, γυμναστική δραστηριότητα που μπορεί κάλλιστα να πραγματοποιηθεί τόσο σε φυσικό, όσο και σε τεχνητό περιβάλλον. Στην προκειμένη περίπτωση θα μας απασχολήσει το κολύμπι σε κολυμβητικές δεξαμενές. Καταρχήν θα πρέπει να τονίσουμε ότι επειδή στα κολυμβητήρια παρατηρείται συγχρωτισμός πολλών ατόμων, υπάρχει αυξήμενη συχνότητα μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών. Έτσι θα πρέπει πάντοτε να λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα πρόληψης και αποφυγής μετάδοσης βλαβερών μικροοργανισμών. Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι το νερό περιέχει τις ακόλουθες τρεις κατηγορίες μικροσωματιδίων: α) τους μικροοργανισμούς, δηλαδή τα μικρόβια, τους μύκητες και τους ιούς, β) τις διαλυόμενες στο νερό ουσίες, όπως ούρα, σάλιο, ιδρώτας, δάκρυα και γ) τις αδιάλυτες στο νερό ουσίες, όπως τρίχες, κύτταρα ανθρώπινης επιδερμίδας. Στη συνέχεια θα περιγράψουμε τις σημαντικότερες παθήσεις που ενέχουν κίνδυνο μετάδοσης λοιμώξεων.
Μυκητιάσεις: οι μύκητες είναι μικροοργανισμοί που προσβάλλουν το δέρμα, τα νύχια και τις τρίχες. Ανάλογα στα γένη που ανήκουν μπορεί να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο, από ζώα σε άνθρωπο ή από το έδαφος στον άνθρωπο. Μόλυνση μπορεί να γίνει και μέσω του νερού της πισίνας. Φαίνεται ότι το η χλωρίωση του νερού δεν προστατεύει πλήρως από τους μύκητες. Οι μύκητες αγαπούν το υγρό και ζεστό περιβάλλον. Τέτοιες συνθήκες επικρατούν στα κολυμβητήρια. Μπορεί να προσβληθεί οποιαδήποτε περιοχή του σώματος, αλλά συχνότερα προσβάλλεται το δέρμα που βρίσκεται στις πτυχές του σώματος, σημεία τα οποία ιδρώνουν εύκολα και κρατούν θερμότητα.
Μυρμηκιές: οι ιοί των ανθρωπίνων θηλωμάτων μπορούν να δημιουργήσουν τις βλάβες των μυρμηκιών. Οι μυρμηκιές εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές που έρχονται σε άμεση επαφή με άλλα άτομα και περιοχές που τρίβονται/τραυματίζονται εύκολα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορούν να υποχωρήσουν από μόνες τους, αλλά συνήθως επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα με συνέπεια να μολύνονται και άλλα άτομα ή άλλες περιοχές του σώματος.
Μολυσματική τέρμινθος: το νόσημα αυτό προκαλείται από τον αντίστοιχο ιό και παρατηρείται συχνά σε μικρά παιδιά και νεαρά άτομα. Μεταδίδεται κατά την άμεση επαφή και συνήθως υποχωρούν αυτόματα. Εμφανίζονται στην περιοχή του εφηβαίου στα σεξουαλικά ενεργά άτομα και οπουδήποτε αλλού στα μικρά παιδιά.
Θυλακίτιδα από ψευδομονάδα: αυτή η μορφή μόλυνσης που οφείλεται στην ψευδομονάδα εμφανίζεται σε άτομα που χρησιμοποιούν θερμά λουτρά (spa). Οι βλάβες με την μορφή θυλακίτιδας εμφανίζονται στον κορμό και μπορεί να υποχωρήσουν μόνες τους. Επίσης στα θερμά λουτρά μπορεί να εμφανιστεί και το μικρόβιο της Λεγκιονέλας, οργανισμού που προκαλεί πνευμονία.
Ερπητικές λοιμώξεις: ασθενείς που εμφανίζουν απλό έρπητα θα πρέπει να αποφεύγουν την κολύμβηση στην φάση της ενεργού νόσου. Ο έρπητας οφείλεται σε ιούς και μπορεί να μεταδοθεί και με την άμεση επαφή. Περισσότερο μεταδοτικό θεωρείται στα ομαδικά αγωνιστικά αθλήματα, όπως η υδατοσφαίριση, όπου η άμεση επαφή και οι τραυματισμοί είναι συχνοί. Παρόμοια μολυσματικότητα παρουσιάζουν και οι βακτηριδιακές λοιμώξεις, όπως μολυσματικό κηρίο, δοθίηνας, κοκκίωμα κολυμβητικών δεξαμενών, κλπ.
Γαστρεντερικές λοιμώξεις: η διάρροια είναι το πιο συχνό σύμπτωμα μιας εντερικής διαταραχής. Παθογόνοι μικροοργανισμοί όπως ιοί (εντεροϊοί), μικρόβια (κολοβακτηρίδια, Shigella) και παράσιτα (κρυπτοσπορίδιο, Giardia) μπορούν μέσω των εντερικών κενώσεων να μολύνουν το νερό του κολυμβητηρίου. Κάποια από αυτά μάλιστα είναι ανθεκτικά στην χλωρίωση. Ιδιαίτερα ευπαθή άτομα είναι οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά. Οι τρόποι μετάδοσης είναι η παρουσία υδαρών ή στερεών κοπράνων στο νερό, η παρουσία μολυσμένων ζώων (σκυλιά).
Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί και η πρόκληση νοσημάτων λόγω της χρήσεως των απολυμαντικών μέσων στις δεξαμενές. H ευρύτερα χρησιμοποιούμενη απολυμαντική μέθοδος είναι η χλωρίωση. Η χλωρίωση όμως δεν είναι άμοιρη παρενεργειών. Σημαντικό ρόλο παίζουν τα παραπροϊόντα του χλωρίου, τα λεγόμενα τριαλομεθάνια (trihalomethanes) και χλωραμίνες. Τα προϊόντα αυτά παράγονται μετά από αντίδραση του χλωρίου με ουσίες των ανθρώπινων εκκρίσεων (ουρία, κρεατινίνη, κλπ). Τα τριαλομεθάνια ερεθίζουν τα μάτια και τους βλεννογόνους, ξηραίνουν το δέρμα, προκαλούν εξάνθημα και κνησμό, προάγουν το άσθμα. Όταν το νερό της δεξαμενής και ο περιβάλλοντας αέρας αποπνέουν έντονη μυρωδιά χλωρίου, τότε οι χλωραμίνες βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα. Ευτυχώς τα νεότερα συστήματα καθαρισμού των πισινών διατηρούν τα παραπροϊόντα αυτά σε χαμηλά επίπεδα. Ένα άλλο απολυμαντικό μέσο που δεν είναι ερεθιστικό είναι το όζον. Συστήματα που χρησιμοποιούν όζον, μειώνουν την χρήση του χλωρίου και έτσι τις ανεπιθύμητες ιδιότητές του.
Υπάρχουν μερικές απλές οδηγίες που θα πρέπει να τηρηθούν από όλους τους λουόμενους ή τουλάχιστον να υιοθετηθούν από τους αρμόδιους. Αρχικά ο λουόμενος θα πρέπει να ξεπλυθεί πριν χρησιμοποιήσει την δεξαμενή. Πάντα θα πρέπει να χρησιμοποιεί τις δικές του σαγιονάρες και να αποφεύγει να περπατά ξυπόλυτος. Επίσης θα πρέπει να χρησιμοποιεί τα δικά του είδη υγιεινής. Μετά το λουτρό θα πρέπει να στεγνώνει καλά το δέρμα του και ιδίως ανάμεσα στις πτυχές. Σε περίπτωση που το δέρμα του είναι ξερό, καλό να είναι να χρησιμοποιεί κάποια ενυδατική κρέμα μετά το λουτρό. Εάν στο δέρμα ή στους βλεννογόνους του στόματος και των έξω γεννητικών οργάνων υπάρχει κάποια μη επουλωμένη πληγή ή αιμορραγία, τότε θα πρέπει να αποφευχθεί η κολύμβηση. Επίσης άτομα με ακράτεια ούρων ή παιδιά που δεν ελέγχουν την ούρηση ή την αφόδευσή τους. Δεν επιτρέπεται να μπαίνουν στο νερό άτομα που φορούν υδατοδιαπερατές πάνες. Ακόμα άτομα που παρουσιάζουν διάρροια ή πέρασαν μια πρόσφατη γαστρεντερίτιδα πρέπει να απέχουν από το κολύμπι. Να αποφεύγεται ακόμα η κατάποση του νερού του κολυμβητηρίου, όπως και το φτύσιμο ή η αποχρέμψη.
Κλείνοντας θα τονίσουμε ότι η ποιότητα του κολυμβητηρίου που επιλέγουμε δεν εξαρτάται μόνο από τους υπεύθυνους του χώρου. Στο χέρι του καθενός μας είναι να διαφυλάξουμε τον χώρο καθαρό, για να χαιρόμαστε μία ευχάριστη και υγιεινή δραστηριότητα.