Οι ιοί των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Viruses) αποτελούν μια μεγάλη οικόγένεια ιών που προσβάλουν πολύ συχνά τον ανθρώπινο οργανισμό και μάλιστα το δέρμα ή τους παρακείμενους βλεννογόνους (στόμα, γεννητικά όργανα). Στην ίδια οικογένεια ανήκουν οι ιοί που προκαλούν τις μυρμηκιές, τα κονδυλώματα και τον καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας. Υπολογίζεται ότι έως και 70% των δραστήριων σεξουαλικά ατόμων μπορεί να έχουν μολυνθεί από έναν από αυτούς τους ιούς.
Ας επικεντρωθούμε στους ιούς που μεταδίδονται σεξουαλικά. Η αρχική μόλυνση λαμβάνει χώρα συνήθως κατά την εφηβεία/νεότητα. Αυτό γίνεται γιατί τότε ξεκινά η σεξουαλική δραστηριότητα του ατόμου. Οι ιοί που προσβάλουν το γεννητικό σύστημα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: αυτοί που είναι υψηλού κινδύνου για πρόκληση καρκίνου και αυτοί που είναι χαμηλού κινδύνου. Οι ιοί 6 και 11 για παράδειγμα ανήκουν στου χαμηλού κινδύνου ιούς και είναι υπεύθυνοι για τα οξυτενή κονδυλώματα. Αντίθετα ιοί όπως οι 16 και 18 έχουν ένα καρκινικό δυναμικό. Μπορούν υπό προϋποθέσεις να προκαλέσουν καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας. Σε σπάνιες περιπτώσεις μάλιστα μπορεί να προκληθεί και καρκίνος στον πρωκτό σε ομοφυλόφιλους άνδρες. Όσο πιο δραστήριο σεξουαλικά είναι ένα άτομο και περισσότερους ερωτικούς συντρόφους αλλάζει, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος μόλυνσης από τους ιούς. Όπως αναφέραμε νωρίτερα η μόλυνση γίνεται κυρίως κατά την σεξουαλική πράξη. Τότε δημιουργούνται μικροτραυματισμοί στο δέρμα και στους βλεννογόνους με συνέπεια οι ιοί να μολύνουν ευκολότερα τον οργανισμό. Άλλοι τρόποι μετάδοσης όπως από μολυσμένα δάκτυλα ή στοματογεννητικά είναι σπανιότεροι. Μετάδοση από μολυσμένα αντικείμενα δεν φαίνεται ότι συμβαίνει. Το να μολυνθεί κάποιος από τον ιό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα νοσήσει. Αυτό εξαρτάται από την άμυνα του οργανισμού αλλά και την δραστικότητα του ίδιου του ιού.
Από την στιγμή που νοσήσει κάποιος θα παρουσιάσει οξυτενή κονδυλώματα που είναι ορατά με το μάτι ή υποκλινικές βλάβες, αλλοιώσεις δηλαδή που δεν φαίνονται με το γυμνό μάτι. Η ύπαρξη κονδυλωμάτων γενικά σημαίνει ότι ο ιός είναι δραστήριος και σε φάση πολλαπλασιασμού. Μετά από μερικούς μήνες όμως η ιική δράση εξισορροπείται από το μηχανισμό άμυνας του ανθρώπου. Δεν αποκλείεται μάλιστα τα κονδυλώματα να υποστρέψουν από μόνα τους. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως η φλεγμονή τοπικά παραμένει ή και υποτροπιάζει. Γενικά έχει βρεθεί ότι στο 90% των περιπτώσεων ο ιός δεν ανιχνεύεται στο δέρμα μετά 2 χρόνια από τη μόλυνση ή στη χειρότερη περίπτωση βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση (κοιμάται). Στο υπόλοιπο ποσοστό οι βλάβες μεταπίπτουν σε μια χρονιότητα και δυστυχώς εδώ βρίσκουμε και τις περισσότερες περιπτώσεις ογκογόνων ιών. Η παρουσία ενός ογκογόνου ιού δεν σημαίνει αυτόματα την εκδήλωση καρκίνου στον τράχηλο. Οι νεαρές γυναίκες καταφέρνουν συνήθως να καταστέλουν τους ογκογόνους ιούς. Όσο αυξάνει η ηλικία όμως αυξάνονται οι άτυπες αλλοιώσεις, αυτές δηλαδή που θεωρούνται προκαρκινικές. Αλλά και από τις προκαρκινικές αλλοιώσεις ελάχιστες θα εξελιχθούν σε καρκίνο. Οι πιο πολλές θα παραμείνουν ή θα υποστρέψουν με την σειρά τους. Με λίγα λόγια η εξέλιξη προς τον καρκίνο είναι μάλλον σπάνια και οπωσδήποτe βραδεία.
Bασικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου παίζει η τακτική διενέργεια του τεστ Παπανικολάου στις ενήλικες γυναίκες. Η δοκίμασια αυτή είναι ένας ανώδυνος τρόπος ελέγχου πιθανής καρκινικής εξαλλαγής στον τράχηλο της μήτρας. Ένα επιπλέον όπλο στη φαρέτρα μας κατά του καρκίνου και των οξυτενών κονδυλωμάτων είναι ο εμβολιασμός των γυναικών πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών (ηλικία 12-14 ετών). Τα εμβόλια αυτά παρέχουν προστασία κατά των δύο πιο συχνά καρκινογόνων ιών (16, 18) και των δυο ιών που προκαλούν πιο συχνά τα κονδυλώματα (6, 11). Ενδεχομένως στο άμεσο μέλλον να χορηγούνται και στους άνδρες για περιορισμό των HPV λοιμώξεων.